Rutte en Samsom leren van varkens

Afgelopen weekend was het weer de jaarlijkse braderie bij ons in de buurt. Je kent het wel: broodjes worst, oude kinderkleding en porseleinen beeldjes te koop. Balonnen en suikerspinnen in overvloed. Oudhollandsch ondernemen ten top. Dit jaar was er een nieuwe attractie, een varken. Een varken waarvan je het gewicht moest raden.

Diegene die aan het eind van de dag het dichtst bij het werkelijke gewicht van het varken zat, zou het varken winnen, al dan niet gesneden in karbonades en speklappen. Ik betaalde een knaak en gokte op 98 kilogram. Aan het eind van de dag ging ik terug om te kijken of ik had gewonnen en zo niet, wat dan het gewicht van het varken wel was. Het varken bleek 133 kilogram te wegen, ene Jack ging er met het varken, ‘gesneden alsjeblieft’, vandoor.

Ik keek zo naar alle gokjes van de bezoekers en het viel me op dat er gokjes waren varierend van 50 tot 250 kilogram en dat de meeste tussen de 100 en 150 kilogram zaten. De –meestal slapende- wetenschapper in mij werd nieuwsgierig en ik noteerde alle getallen en ging aan het rekenen. Wat bleek: het gemiddelde van alle schattingen was precies, niet ongeveer, 133 kilogram.
Hebben we hier te maken met een groep wijze braderiebezoekers? Is er overleg geweest? Is het varken een statisticus? Neen, geen van dit allen ontdekte ik. Getriggerd door dit fenomeen ben ik gaan zoeken en ik vond een boek over zwermintelligentie van Len Fisher. Wat blijkt nu: als een grote groep mensen die min of meer over dezelfde informatie beschikt een keus moet maken dan is het gemiddelde meestal akelig kloppend. Dat heet colectieve intelligentie.

Veel te lage en veel te hoge gokjes, de gekke ideeën, zijn dus ook nodig om tot het goede groepsgemiddelde te komen, ze horen er echt bij. Er is echter één voorwaarde: de groepsleden mogen elkaar niet beïnvloeden. Door elkaar te beïnvloeden kan de gemiddelde keus van de groep sterk verslechteren. En hier zit de wijze les van varkens voor politici die zeggen het beste met het land voor hebben. Letten jullie op, Mark, Emile, Diederik en andere kornuiten?

Vervang in bovenstaande tekst nu even ‘gewicht van een varken’ door ‘beste oplossing voor het land’. Collectieve intelligentie leert ons dat de gemiddelde keuze van de groep meestal perfect klopt, als…. Juist, als de leden van de groep elkaar niet beïnvloeden. Maarrrrr, wat doen die kornuiten? Ze lopen de hele dag te beïnvloeden! Ik ben bang dat ze niet weten dat ze zo de verkiezingsuitslag voor het land verslechteren. Of zou het ze dan toch niet om het landsbelang te doen zijn?

Dus, Mark, Emile, Diederik en kornuiten, hou de rozen, petjes en sjaaltjes bij je en ga in het landsbelang lekker op vakantie, bezoek ergens een braderie en heb vertrouwen in ons, de groep.

Dit stuk schreef ik voor mijn ondernemersblog op NUZakelijk.nl ten tijde van de verkiezingen.